Dzikie pszczoły

W Polsce oprócz znanej pszczoły miodnej występuje około 470 gatunków dzikich pszczół. Jako ,,dzikie pszczoły” określane są pszczoły samotnice wspólnie z trzmielami i dzikimi osami. Chociaż te gatunki pszczół są często mylone ze sobą, mają różne cechy i zachowania.

Dzikie pszczoły to gatunki pszczół, które nie są hodowane przez ludzi. Są ważnymi owadami zapylającymi i odgrywają kluczową rolę w utrzymaniu ekosystemów na całym świecie. Odgrywają niezwykle ważną rolę w zapylaniu roślin dziko rosnących, w tym drzew i krzewów, co ma kluczowe znaczenie dla produkcji owoców, warzyw i nasion. Według raportów, ponad 75% światowej produkcji żywności jest zależne od zapylania przez owady, w tym przez pszczoły. Bez dzikich pszczół, wiele roślin byłoby pozbawionych zapylania i zanikałyby z czasem.

Dzikie pszczoły są bardziej różnorodne niż pszczoły miodne i zwykle żyją w naturalnych środowiskach, takich jak lasy, łąki i stepy. Tworzą społeczności, ale zasadniczo różnią się one od społeczności pszczół miodnych. Zazwyczaj żyją w mniejszych rodzinach, a ich siedliska i zwyczaje różnią się w zależności od gatunku. Nie budują potężnych gniazd i nie dają nam miodu, ale są niezastąpione jako owady zapylające i tępiciele gąsienic oraz mszyc.

Dzikie pszczoły są o wiele bardziej łagodne od swoich uspołecznionych pobratymców. Wiele gatunków dzikich owadów nie posiada żądeł lub są one zbyt słabe, by móc przekłuć ludzką skórę. Nawet te nieliczne gatunki, które potrafią boleśnie użądlić, najczęściej robią to jedynie w ostateczności, czyli kiedy coś bezpośrednio zagraża ich krótkiemu życiu.

Murarka ogrodowa

Murarki to rodzaj dzikich pszczół z rodziny pszczołowatych należących do grupy pszczół jednobrodawkowych. W Polsce rodzaj murarka liczy około 20 gatunków pszczół, wśród których najpospolitszym jest pojawiająca się wiosną murarka ogrodowa.

Pszczoły murarki to gatunek samotniczy, jednak mogą żyć w koloniach. Ich społeczności są znacznie mniejsze niż te tworzone przez pszczoły miodne, zwykle składają się z kilkudziesięciu osobników, a królowa nie jest tak wyjątkowo ważna.

Jak wskazuje ich nazwa mają zdolność murowania gniazd, których ze względu na brak instynktu społecznego nie bronią. Zwykle składają jaja i budują swoje gniazda indywidualnie. Samice tworzą gniazda w różnych miejscach, takich jak puste łodygi roślin, dziuple drzew, a nawet ludzkie budynki, gdzie składają jaja i umieszczają w nich pokarm dla larw. Po zakończeniu sezonu rozrodczego samice murarek opuszczają swoje gniazda i poszukują schronienia przed zimą, gdzie mogą przetrwać w stanie uśpienia, nazywanym diapauzą, która chroni je przed mrozem i brakiem pożywienia. W czasie diapauzy dorosłe owady zatrzymują swoje rozwijające się narządy płciowe i metabolizm. Wiosną, gdy warunki się poprawiają, pszczoły budzą się i kontynuują swój cykl życiowy.

Badania naukowe prowadzone na całym świecie potwierdzają skuteczność murarek w zapylaniu roślin. Murarka ogrodowa odwiedza 140-150 gatunków roślin z 37 rodzin botanicznych, co czyni ją ważnym zapylaczem w wielu różnych ekosystemach. Jednakże, warto zaznaczyć, że zakres odwiedzanych roślin może się różnić w zależności od miejsca występowania i dostępności roślin w danym środowisku. Jej obecność w uprawie może zwiększyć plon nawet o 60%. Owady te charakteryzuje bardzo efektywna praca. Istnieją badania naukowe, które sugerują, że w roli zapylaczy 3000 samic murarki ogrodowej może zastąpić w roli zapylacza 2-3 ule ule pszczół miodnych, w których znajduje się po kilkadziesiąt tysięcy robotnic.

Murarki ogrodowe są wydajnymi zapylaczami, ponieważ mają zdolność do szybkiego przemieszczania się między kwiatami, dzięki czemu są w stanie skutecznie zapylać wiele roślin w krótkim czasie. Co więcej, samice tego gatunku nie tylko zbierają nektar i pyłek, ale także składają jaja w komorach, co przyczynia się do rozwoju populacji dzikich pszczół. Lot murarek trwa od marca do czerwca.

Mimo posiadania żądła murarka ogrodowa jest bardzo łagodna i nie atakuje człowieka.

Trzmiele

W Polsce występuje około 30 gatunków trzmieli. Nie prowadzą one samotnego trybu życia, są owadami społecznymi, które żyją w koloniach liczących od kilkudziesięciu do kilkuset osobników. Budowę gniazda i opiekę nad potomstwem dzielą pomiędzy siebie trzy kasty trzmieli: królowe, robotnice i samce.

Większość gatunków trzmieli zamieszkuje w ziemi lub tuż nad nią, w opuszczonych norkach i szczelinach, a niektóre tworzą gniazda nawet w dziuplach drzew lub ptasich domkach. Gniazda zbudowane przez trzmiele są większe niż gniazda pszczół jednobrodawkowych. Zazwyczaj w jednym gnieździe może mieszkać kilkaset osobników.

Królowe trzmieli rozpoczynają budowę gniazda na wiosnę z małych kawałków drewna lub innych materiałów roślinnych, które zlepiają woskiem. Gdy początkowa struktura jest gotowa, królowa zaczyna składać jaja i zajmuje się ich inkubacją. Kiedy larwy wyklują się z jaj, królowa karmi je wydzielającą się z jej ciała substancją zwaną mleczkiem pszczelim. Królowa zajmuje się też kontrolowaniem kolonii, zapładnianiem jaj i utrzymaniem harmonii w gnieździe. Robotnice trzmieli zajmują się przede wszystkim budową i rozbudową gniazda, zbieraniem pyłku i nektaru, opieką nad larwami i utrzymywaniem porządku w gnieździe. Samce pełnią rolę zapładniaczy i zazwyczaj nie uczestniczą w budowie gniazda ani opiece nad potomstwem.

Trzmiele są bardzo zróżnicowane pod względem wielkości i kształtu ciała, co pozwala im dotrzeć do różnych rodzajów kwiatów i umożliwia im zapylanie większej ilości roślin. Niektóre gatunki trzmieli dzięki swojemu długiemu języczkowi są w stanie zapylić kwiaty ciężko dostępne dla innych zapylaczy. Są ważnymi zapylaczami i odwiedzają wiele gatunków kwiatów co jest bardzo istotne dla produkcji żywności. Wiele gatunków roślin, takich jak owoce, warzywa i orzechy, jest zależnych od trzmieli, bez nich ich produkcja byłaby znacznie ograniczona. W naszej strefie klimatycznej trzmiele zapylają około 400 gatunków roślin.

Trzmiele są mniej zależne od pogody niż inne zapylacze takie jak pszczoły, czy murarki. Latają nawet podczas złych warunków pogodowych. Pracują w pochmurne i wietrzne dni, nawet przy niewielkich opadach deszczu. Działają od bardzo wczesnego ranka do późnego wieczora, nawet kiedy temperatura jest niska. Są bardzo ważnymi zapylaczami, dzięki swojej pracy zwiększają plony roślin i pomagają utrzymać bioróżnorodność w środowisku.

Osy samotnice

Osy samotnice, zwane też osami niezmiennikami, to grupa owadów, które budują swoje gniazda indywidualnie, w odróżnieniu od os społecznych, które żyją w koloniach. Maskują się czarną barwą i z tego powodu często nie są brane za osy. Tak jak dzikie pszczoły mają różną wielkość – od rozmiaru mrówki do szerszenia.

Pełnią ważną rolę w zapylaniu roślin, ale nie odwiedzają kwiatów tak często jak pszczoły i trzmiele. Odwiedzają wiele kwiatów w poszukiwaniu nektaru i pyłku, jako pożywienia dla siebie i swojego potomstwa. Ze względu na swój długi języczek są w stanie odwiedzać nawet trudno dostępne kwiaty i zapylać rośliny, których nie są w stanie dotrzeć inne owady.

Gniazda os samotnic budowane są z różnych materiałów, takich jak ziemia, drewno, kamienie, czy glina. Budowa gniazda zależy od gatunku osy, ale zazwyczaj składa się z kilku komór, w każdej z nich umieszczone jest jajko i zapas pokarmu, którym larwa będzie się żywić. Osy samotnice często wykorzystują istniejące dziuple, jak te powstałe w pniach drzew, ale również tworzą swoje gniazda w otwartych przestrzeniach, np. na gałęziach drzew, pod kamieniami lub w szczelinach murów. Po składaniu jaj, samica osy umiera, a larwy wylęgają się po kilku dniach. U większości gatunków os samotnic samice umierają po złożeniu jaj, ponieważ wytwarzanie i składanie jaj jest bardzo wyczerpujące dla ich organizmu. Po wykluciu larwa rozwija się w pełni samodzielnie, żywiąc się zapasami pokarmowymi zgromadzonymi przez matkę.

Po sezonie letnim, kiedy większość dorosłych os umiera, larwy przepoczwarczają się i zimują w swoich kryjówkach, aby w kolejnym roku ponownie się pojawić. Osy samotnice zwykle pojawiają się na początku wiosny, kiedy to samice wychodzą z zimowej hibernacji.